De Wet open overheid (Woo) is op 1 mei 2022 in werking getreden en vervangt de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). De Woo maakt onderscheid tussen passieve openbaarheid en actieve openbaarheid. Passieve openbaarheid is het openbaar maken van informatie op verzoek. Dit komt grotendeels overeen met de praktijk onder de Wob en blijft hier verder buiten beschouwing.
Actieve openbaarheid
Actieve openbaarheid is het uit eigen beweging openbaar maken van informatie op zodanige manier dat iedereen daar kennis van kan nemen. De Woo is vooral bedoeld om de actieve openbaarheid te stimuleren. De wetgever heeft daarom besloten dat gefaseerd zeventien categorieën van documenten in elk geval openbaar moeten worden gemaakt. Het gaat om de volgende categorieën:
Wet- en regelgeving:
1. wetten en andere algemeen verbindende voorschriften (verordeningen, nadere regels).
2. overige besluiten van algemene strekking.
3. ontwerpen van wetten, andere algemeen verbindende voorschriften en overige besluiten van algemene strekking waarover een extern advies is gevraagd, met inbegrip van de adviesaanvraag.
Organisatiegegevens:
4. inzicht in de organisatie en werkwijze, waaronder de taken en bevoegdheden van de organisatieonderdelen.
5. de bereikbaarheid van het bestuursorgaan en zijn organisatieonderdelen en de wijze waarop een verzoek om informatie kan worden ingediend.
De volgende categorieën worden uit eigen beweging openbaar gemaakt, behoudens voor zover de uitzonderingsgronden van de artikelen 5.1, eerste, tweede en vijfde lid, en 5.2 daaraan in de weg staan:
Vergaderstukken en verslagen:
6. bij de (…) gemeenteraden (…) ter behandeling ingekomen stukken (…).
7. vergaderstukken en verslagen van de Kamers en de verenigde vergadering der Staten-Generaal en hun commissies, tenzij deze betrekking hebben op door de regering vertrouwelijk aan de Staten-
Generaal verstrekte informatie.
8. vergaderstukken en verslagen van (…) gemeenteraden (…), algemene besturen van openbare lichamen, besturen van bedrijfsvoeringsorganisaties en gemeenschappelijke organen als bedoeld in de Wet gemeenschappelijke regelingen en hun commissies;
9. agenda’s en besluitenlijsten van vergaderingen van de (…) colleges van burgemeester en wethouders (…) en dagelijkse besturen van openbare lichamen als bedoeld in de Wet gemeenschappelijke regelingen.
Stukken van adviescolleges:
10. adviezen:
1°. over de ontwerpen van verordeningen e.d. van adviescolleges of -commissies alsmede van andere externe partijen indien die om advies zijn verzocht.
2°. over andere onderwerpen van adviescolleges of -commissies, alsmede de op dat advies betrekking hebbende adviesaanvraag, uitgezonderd adviezen die betrekking hebben op individuele gevallen.
Convenanten:
11. convenanten.
Jaarplannen en -verslagen:
12. jaarplannen en jaarverslagen van bestuursorganen inzake de voorgenomen uitvoering van de taak of de verantwoording van die uitvoering.
Subsidies:
13. verplichtingen tot verstrekking van subsidies, anders dan met een beschikking; (volgens de toelichting geldt dit alleen voor het ministerie van Buitenlandse Zaken).
Woo/informatieverzoeken:
14. de inhoud van de schriftelijke Woo-verzoeken, van de schriftelijke beslissingen op die verzoeken en de daarbij verstrekte informatie.
Onderzoeken:
15. op verzoek van een bestuursorgaan ambtelijk of extern opgestelde onderzoeksrapporten die geen onderdeel vormen van de uitvoering van de taak van dat bestuursorgaan, die voornamelijk uit feitelijk materiaal bestaan en die betrekking hebben op:
1°. de wijze van functioneren van de eigen organisatie.
2°. de voorbereiding of de evaluatie van beleid, inclusief de uitvoering, naleving en handhaving.
Beschikkingen:
16. beschikkingen, met uitzondering van een aantal specifiek genoemde soorten beschikkingen (belastingen, sociale voorzieningen, rechtspositie enz.).
Klachten:
17. schriftelijke oordelen in klachtprocedures als bedoeld in titel 9.1 van de Algemene wet bestuursrecht.
De vet gedrukte categorieën worden nu al door de gemeente actief openbaar gemaakt. De schuin gedrukte categorieën zijn voor de gemeente niet van toepassing. Voor de beschikkingen geldt dat alleen de beschikkingen die in mandaat door de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid voor de gemeente Dordrecht worden genomen, actief openbaar worden gemaakt.
Implementatie
Voor de implementatie van de Woo in de gemeente Dordrecht maar ook in de andere Drechtstedengemeenten is in september 2021 een projectstructuur ingericht, bestaande uit een stuurgroep, projectgroep en enkele werkgroepen, ondersteund door een (interne) projectleider. De implementatie is in fasen opgeknipt en kent lokale en regionale aspecten. Regionaal is met name alles dat met de systemen te maken heeft, zoals het realiseren van koppelingen en het inrichten van systemen. Lokaal moeten processen worden aangepast, medewerkers en bestuur worden geïnformeerd en de wijze waarop documenten actief openbaar worden gemaakt worden gerealiseerd. De stuurgroep heeft zich gericht op het doorlopen van de eerste en tweede fase van het implementatietraject, voornamelijk bestaande uit een inventarisatie van alle processen en systemen. Dat was nodig om een overzicht te krijgen in welke processen en systemen alle openbaar te maken documenten voorkomen en wie daar proceseigenaar van is. De inventarisatie is afgerond en de stuurgroep heeft een eindrapport opgeleverd alsmede een voorstel voor de volgende fase. Voor de uitvoering van de volgende fase wordt een nieuwe projectleider gezocht, omdat de projectleider van de eerste en tweede fase een andere opdracht heeft gekregen.
PLOOI
In de wet (artikel 3.3b) wordt voorgeschreven dat de openbaarmaking van de documenten elektronisch op een algemeen toegankelijke wijze door middel van een door Onze Minister in stand gehouden digitale infrastructuur plaatsvindt. Die digitale infrastructuur wordt het Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI). Dus hoewel de gemeente al veel van de voorgeschreven informatie actief openbaar maakt, gebeurt dat nog niet op de door de wetgever voorgeschreven wijze. Dat kan ook niet doordat het platform nog niet klaar is. Inmiddels heeft de Minister in een brief van 23 december 2022 aan de Tweede Kamer heeft laten weten dat naar aanleiding van het advies van het AcICT de ontwikkeling van de infrastructuur voor de Woo op basis van het huidige ontwerp wordt stopgezet. In lijn met het advies van het AcICT is de Minister voornemens een fundamenteel gewijzigd ontwerp te laten maken, dat snel te implementeren zou moeten zijn en de aansluitlast bij bestuursorganen zou moeten minimaliseren. Daarbij wordt uitgegaan van de aanbeveling van het AcICT over de vorm van deze oplossing, te weten: een verwijsindex en een zoekfunctie.
Woo contactfunctionaris
De Woo (artikel 4.7) schrijft voor dat elk bestuursorgaan een Woo contactfunctionaris aanwijst. Vooralsnog is het teamhoofd Specials bij Dienstverlening Drechtsteden aangewezen als Woo-contactfunctionaris. Als voldoende inzicht is verkregen met de uitvoeringspraktijk zal een vaste contactfunctionaris worden geworven.