Onvoorstelbare gebeurtenissen
In deze jaarstukken kijken we onder meer terug op een jaar van politieke wisselingen en onvoorstelbare gebeurtenissen. Dit laatste werd in de winter van 2022 duidelijk toen de samenleving nog vol in het teken stond van de naweeën van de corona pandemie, tot op 24 februari de inval van Rusland in Oekraïne plaatsvond. De gevolgen die dit voor Europa heeft, en ook de impact voor Dordrecht, bleek al snel in de maanden die volgden. Bijna 1.300 Oekraïners, die gevlucht zijn voor het oorlogsgeweld, hebben onderdak in onze stad gevonden. De hulp die veel Dordtenaren en organisaties hebben aangeboden, ook met onderdak in eigen huis, heeft veel vluchtelingen goed gedaan en laten zien dat we er voor elkaar zijn als dat nodig is. We hebben ook laten zien flexibel te zijn en prioriteiten snel te kunnen bijstellen, al heeft dit soms ook gevolgen gehad voor de uitvoering van gemeentelijk bestaand beleid. Maar wat moet, dat moet.
Afgelopen jaar stond tevens in het teken van de gemeentelijke verkiezingen, en daarmee een wisseling van de gemeenteraad en het college. Een nieuw Politiek Akkoord 2022-2026 werd gesloten, met daarin vijf focuspunten voor komende jaren. Gericht op meer betaalbare woningen, een duurzame en groene stad, bestaanszekerheid en gelijke kansen, een groeiende economie en gezonde arbeidsmarkt en een veilige, leefbare en levendige stad. Deze punten geven een impuls aan en bouwen ook voort op de Agenda Dordrecht 2030; het doel om een groene, levendige stad te zijn die tegen 2030 zo'n 140.000 veerkrachtige inwoners kent. We willen namelijk een stad zijn met een hoger welvaartsniveau, met een goede openbare ruimte en kwalitatief hoogwaardige leefomgeving. Daarbij is de ambitie dat Dordrecht in 2040 klimaatneutraal is. Dit vraagt continue inzet en investeringen. In de Begroting 2023, die in het najaar van 2022 werd gepresenteerd, zijn deze prioriteiten uit het Politiek Akkoord daarom vertaald naar concrete doelen en investeringsruimte.
Maar ook in 2022 zelf zijn veel concrete resultaten bereikt. Op gebied van leefbaarheid en veiligheid is onder meer een politiepost gerealiseerd aan de Vrieseweg, een straatintimidatieapp gelanceerd en een nieuw Integraal Veiligheidsplan 2023-2026 opgeleverd. Tevens is afgelopen jaar de opkoopbeschermingsregeling ingevoerd, zodat woonruimten ook echt weer bestemd zijn voor wonen. Op gebied van groen en ruimtelijk Dordrecht zijn klimaatadaptieve maatregelen toegepast bij groot onderhoud projecten, is een belangrijke basis gelegd voor het bomenprogramma en is flink geïnvesteerd in kleine en grotere vergroeningsacties. Via vele actieve organisaties, professionals en vrijwilligers in de stad is daarnaast gewerkt aan het opvangen van de klappen van inflatie, mentale problemen en eenzaamheid. Er is ook flink ingezet op energiebesparende maatregelen, waardoor mensen met een hoge energierekening direct werden geholpen om al met kleine maatregelen hun energieverbruik naar beneden te krijgen. We gingen zo in paar maanden tijd van twee naar vijftien Energiehulpen, en eind 2022 waren al meer dan 1.000 huisbezoeken afgelegd. Ook is een subsidieregeling opgezet om sociaal maatschappelijke activiteiten te ondersteunen wanneer deze als gevolg van de energiecrisis niet door dreigen te kunnen gaan. De succesvolle aanpak voor de bestrijding van armoede is daarnaast verder verbeterd, de (warme) huiskamers van de wijk werden geopend en het jongerenwerk is actief betrokken geraakt bij het voortgezet onderwijs om daar een luisterend oor te bieden.
Tot slot stond afgelopen jaar, na langdurige coronabeperkingen, ook voor de wisseling van een gesloten naar weer een open samenleving, en kon de economie weer volledig draaien. Ondanks dat veel ondernemers, verenigingen en instellingen nog te kampen hebben met de naweeën van deze pandemie, zagen we gelukkig dat de draad weer opgepakt werd en onder meer de ontwikkelingen in de binnenstad weer een positieve vlucht namen. Tegelijkertijd heeft de daarop volgende energiecrisis als gevolg van de Russische agressie voor nieuwe uitdagingen gezorgd. Het aantal gedwongen sluitingen blijft voor Dordtse ondernemers tot nu toe gelukkig binnen de perken. Daarop konden we doorbouwen aan de focus op 4.000 extra banen, het verbinden van hoger onderwijs via de campus Leerpark en het werken aan onze gemeentelijke dienstverlening aan zowel ondernemers als inwoners. Op gebied van cultuur en evenementen is afgelopen jaar de communicatie rondom evenementen verbeterd, zijn de Vrije Statenvergadering herdacht en de plannen uit de 'Binnenstadvisie' en de cultuurnota 'De kracht van cultuur voor en door iedere Dordtenaar 2020–2024' uitgevoerd. Tevens ligt er een nieuwe sportvisie bij de raad, waarbij de eerste verbeteringen van de sportvoorzieningen op de sportparken zijn gestart. Niet in de laatste plaats is afgelopen jaar ook fors gebouwd. Er zijn 1.152 woningen in aanbouw in onder meer Amstelwijck, Stadswerven en Wilgenwende. Een absolute mijlpaal is ook het besluit van het kabinet om een MIRT-Verkenning (Meerjaren Investeringsprogramma Ruimte en Transport) te starten naar het verbeteren van het spoortraject de 'Oude Lijn' Leiden – Dordrecht, inclusief station Dordrecht CS en een nieuw station Leerpark.
Gemeentelijke organisatie
Door de opheffing van het voormalige Servicecentrum Drechtsteden (SCD) en de oprichting van de Servicegemeente Dordrecht (SGD), kregen we er per 1 januari 2022 veel nieuwe collega's bij. Afgelopen jaar zijn daarom de eerste verkenningen uitgevoerd voor aanpassing van de gemeentelijke organisatie, waarin ook de positionering en mogelijke (gedeeltelijke) integratie van het SGD wordt meegenomen. Tevens zijn in 2022 de voorbereidingen voor de bouw van het Huis van Stad en Regio gecontinueerd. Dit wordt de thuisbasis voor onze medewerkers, maar ook voor de organisatie en medewerkers van enkele andere partners. In toenemende mate had de gemeentelijke organisatie in 2022 ook last van krapte op de arbeidsmarkt. Dankzij uitbreiding van capaciteit op het gebied van werving & selectie konden toch een behoorlijk aantal vacatures worden bemenst, maar zeker niet allen. Om alle werkzaamheden en beleidswensen uit te kunnen voeren, waren we daarom genoodzaakt gebruik te maken van veel externe inhuur.
Financieel resultaat 2022
Het jaar 2022 werd afgesloten met een positief resultaat van € 38,2 miljoen. Dit is € 35,9 miljoen meer dan was begroot. Voor € 6,7 miljoen betreft dit de extra bijdrage uit het gemeentefonds, die in december bekend werd. Hierdoor kon dit in 2022 niet meer worden omgezet in beleid en derhalve niet meer besteed. Dergelijke fluctuaties in de rijksbijdrage als belangrijkste inkomstenbron van de gemeente, alsmede een toename van het aantal specifieke uitkeringen, maken het moeilijk een stabiel financieel beleid te voeren. Een ander groot financieel voordeel hangt samen met de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Hiervoor werd over 2022 € 9,3 miljoen meer ontvangen dan de hiervoor gemaakte kosten. Dit bedrag is ook onderdeel van het positieve resultaat. Voorzichtigheidshalve wordt voorgesteld dit bedrag te reserveren in een nieuwe bestemmingsreserve.
Door diverse maatregelen vanuit het Rijk, en ook doordat het kabinet wat betreft de financiële bijdrage nog niet verder kijkt dan 2025, staat de begroting op de langere termijn onder druk. We hebben op moment van schrijven dan ook te maken met grote tekorten vanaf 2026. De weerstandsratio, wat wil zeggen in welke mate de risico's kunnen worden opgevangen door de vrij besteedbare Algemene Reserves, komt ultimo 2022 uit op 1,1. Dit betekent dat de financiën op orde zijn, maar er incidenteel geen ruimte is. De ratio is nagenoeg gelijk aan dat wat afgesproken is in het Politiek Akkoord 2022-2026 (1,0).